(1)The Partry Mountains By Michael Heneghan(1921) www.tourmakeady.com
Along the Party Mountains we had a dreadful day
In wars we were surrounded all upon the 3rd of May
My mind it was completely gone, it seemed to me a dream
That bullets flew like hailstones at Bealamoondian stream.
Thully Ard and Karran are now on record
Our heroes won the battlefield, all praise to the Lord
They fought like loyal Irishmen along the mountainside,
May God protect them every day, and always be their guide.
The bullets they were whizzing round flying like the hail
I often heard success favours the sons of Granuale
They drove away the enemy in terror they did go
Which yields a lot of credit to the boys of South Mayo.
At the top of Garry Eamonn it would grieve your heart full sore
To see the soldiers raiding the side of Krodan More
But fortune proved unkind to them as one of them got a pill
A mighty bold Sinn Feiner was close behind the hill.
Upon the side of Laragon, the volunteers did say
Cheer up my gallant countrymen, it's now we have won the day
The soldiers we have conquered on the slopes of Rainanor
God is on the run with us and will for evermore.
It's now we join in praise to thank the Lord on high
That saved the proud Sinn Feiners when danger it was neigh
They proved themselves St. Patrick's sons no danger did they fear
Long live the Tourmakeady boys and the Irish Volunteers.
The volunteers were everywhere successful on that day
Excepting poor O'Brien who fell all in the fray
He died for dear old Ireland, the bravest of the brave
May the Lord have mercy on his soul he lies in his grave
(2) Cath Tuar Mhic Eadaigh:
Ar maidin Dé Máirt an chnoc Thuar na bhFód,
Chuala mé an bubhall seidte,
Bhí pudar's gran is pileir go leor,
A gcaitheadh ar dhroim na sleibhte.
Gan magadh na greann tháinig pian i mo cheann,
'S mo chuid fola ag dul thrí na chéile,
Cur shíleas ar ndó nach mbeadh aon nduine beo,
As seo go Tuar Mhic Éadaigh.
Tríd Dhoire Mhór tháinig go leor
D'arm Shéain Bhú gan fáilte,
Nár bhfearr dhóibh ag ól i Liverpool thall,
Na ar mhullach na sleibhte fagtha,
Dúirt oifigeach mór a bhí dilís don choróin
Nach bhfagfadh sé beo mac máthair
Ach chuaigh pillirí luaidh ina phutóga broghach,
'S ní fhéic fidhear é aris san áit seo.
Tháinig eagla ar mo chroi 's é á tíocht chun mo thí,
Ag iarraidh na dí 's é ag pleascadh,
Ach bhí sean canna stain amuigh ar an tsráid
'S thug mé deoch do as linn na ngeabha.
D'Agair sé arís go bhfaighinn rud eigin mín
Le cur ar a chroí is plastar
Ach fuair mé ceamhas den líon a raibh deilgne thríd,
'S nar dhoiligh dhó an óiche a sharú.
Ar dhroim Raith an Óir bhí an briseadh ba mhó,
Ag caitheamh ar lom an tséidte,
Ach ag tíocht an trathnóna bhí muidne ag ghnóthachan,
'S na saighduiri granna feachta.
Mas Sasannach é nó fear as South Wales,
B'fearr do nach bhfeicfeadh sé an áit seo,
Ní raibh aige le fáil ach pudar 's gran,
Nár chruaidh iad le dhu ina chaoille.
Ar an Leargan lom gan claí gan chaoilicí tom,
Sea chuala mé glaoch an "Sinn Féiner"
"Buailligí go cruaidh 's na failligí an uair
Beidh againne an lá ar aon chor. "
Is gairid gur ghluais na Sasannaigh anuas,
Ag tiomáint go gear ar Éirinn,
'S ar LLoyd George a chur lad anall,
Ag cumhdach poilios da mb'féidir.
Saol fada le séan ag na buachaillí trean,
A rinne ár gcás a reiteach,
'S a dhibhir fir Sheáin as Éire go brach,
Ba surach e a ndí is a mbeasa.
Se an "Volunteer" a chruthaigh go fíor
'S a choinnigh a chuid fear le chéile,
Nár fhágaí sa tír aon bhearic poilios,
'S dheamhain cleite acu i dTuar Mhic Éadaigh.
MICHEAL O hÉANACHÁIN (Curly),
Gortbhun a' Chuillin, Tuar Mhic Éadaigh
Chuala mé an bubhall seidte,
Bhí pudar's gran is pileir go leor,
A gcaitheadh ar dhroim na sleibhte.
Gan magadh na greann tháinig pian i mo cheann,
'S mo chuid fola ag dul thrí na chéile,
Cur shíleas ar ndó nach mbeadh aon nduine beo,
As seo go Tuar Mhic Éadaigh.
Tríd Dhoire Mhór tháinig go leor
D'arm Shéain Bhú gan fáilte,
Nár bhfearr dhóibh ag ól i Liverpool thall,
Na ar mhullach na sleibhte fagtha,
Dúirt oifigeach mór a bhí dilís don choróin
Nach bhfagfadh sé beo mac máthair
Ach chuaigh pillirí luaidh ina phutóga broghach,
'S ní fhéic fidhear é aris san áit seo.
Tháinig eagla ar mo chroi 's é á tíocht chun mo thí,
Ag iarraidh na dí 's é ag pleascadh,
Ach bhí sean canna stain amuigh ar an tsráid
'S thug mé deoch do as linn na ngeabha.
D'Agair sé arís go bhfaighinn rud eigin mín
Le cur ar a chroí is plastar
Ach fuair mé ceamhas den líon a raibh deilgne thríd,
'S nar dhoiligh dhó an óiche a sharú.
Ar dhroim Raith an Óir bhí an briseadh ba mhó,
Ag caitheamh ar lom an tséidte,
Ach ag tíocht an trathnóna bhí muidne ag ghnóthachan,
'S na saighduiri granna feachta.
Mas Sasannach é nó fear as South Wales,
B'fearr do nach bhfeicfeadh sé an áit seo,
Ní raibh aige le fáil ach pudar 's gran,
Nár chruaidh iad le dhu ina chaoille.
Ar an Leargan lom gan claí gan chaoilicí tom,
Sea chuala mé glaoch an "Sinn Féiner"
"Buailligí go cruaidh 's na failligí an uair
Beidh againne an lá ar aon chor. "
Is gairid gur ghluais na Sasannaigh anuas,
Ag tiomáint go gear ar Éirinn,
'S ar LLoyd George a chur lad anall,
Ag cumhdach poilios da mb'féidir.
Saol fada le séan ag na buachaillí trean,
A rinne ár gcás a reiteach,
'S a dhibhir fir Sheáin as Éire go brach,
Ba surach e a ndí is a mbeasa.
Se an "Volunteer" a chruthaigh go fíor
'S a choinnigh a chuid fear le chéile,
Nár fhágaí sa tír aon bhearic poilios,
'S dheamhain cleite acu i dTuar Mhic Éadaigh.
MICHEAL O hÉANACHÁIN (Curly),
Gortbhun a' Chuillin, Tuar Mhic Éadaigh
Loch Measc imeasc na sliabh:
An ndeacha tú riamh an bóthar ón tSraith go Tuar Mhic Éadaigh,
A leitheid de radharc álainn ní fhacas féin ariamh,
De áilleacht cnoic is sleíbhte, crainnte coillte is scáth na ngéaga.
Ach baineann sé an barr dhó -- Loch Mease imeasc na sliabh.
Loch Mease na n-oileán gleoite is Coláiste Muire Thuar Mhic Éadaigh,
Tá scoláirí a fáil leánn ann a thugan leo an barr,
Scolaireachta chuile bhliain as, ábhar bróid do mhuinteoirí,
'S é taobh ar thaobh sa bpictiúir seo Loch Mease imeasc na Sliabh.
An Loichín aoibhinn álainn ta maorga íochtmhar cáirdiuil.
A thugann strainséiri is bádoirí ón mor roinn chuicí aniar,
Le iascaireacht is siamsa má thagann tu i mbliana,
Ní dheanfá choíche dearmad ar Loch Mease imeasc na sliabh.
Ta na caoirigh ar thaobh sléibhe ann, méileach uan ar an léana.
An chrotach casaoideach bagarthach is glaoigh an chircín fraoigh,
Ta an sionnach rua faoi altán is an giorria faoin tortóg ann,
Ag cuidiú leis an áilleacht sin ag Loch Mease imeasc na sliabh.
Ag dul thrú Thuar Mhic Éadaigh dhom sea thosaigh mé ag smaoineach,
Ar an té sheas fód le Dubhchrónaigh i mbliain naoi deág fiche a h-aon,
Fágaim slán is beannacht dóibh, flaitheas Dé go dtugtar dóibh.
Ar thit ar thaobh Loch Measca ata suite imeasc na sliabh,
An Brianach calma dána nar ghéill ariamh do námhaid,
A thit ar thaobh an tsléibhe ann an lá a tugadh an cath mhór,
Is an buachaill óg ó Fiannaí a thit ó dheas de chroigheann an aonaigh,
A Thuar Mhic Éadaigh tá tú stairiuíl is Loch Mease imeasc na sliabh.
Ashford íontach uaibhreach ata suite anseo linn cóngarach,
Is droichead nua na tsnámha faoina ngluaiseann an loch aniar,
Cá h-íonadh an tiarna Artúir titim fein i ngrá leis,
An Loichín aoibhinn álainn seo atá suite imeasc na sliabh.
Ta caint mhór ar Chill Áirne is Gleann Dá Loch le fána,
Radharcanna Chill Mantáin is an ceantar sin máguairt,
Ach sé tús agus críoch mo dhánsa mo rogha féin da bhfaíghinnse,
Ba é Loch Mease is Tuar Mhic Éadaigh é ata suite imeasc na sliabh.
LE TOMAS Ó DONNCHADHA,
TAMHNACH
A leitheid de radharc álainn ní fhacas féin ariamh,
De áilleacht cnoic is sleíbhte, crainnte coillte is scáth na ngéaga.
Ach baineann sé an barr dhó -- Loch Mease imeasc na sliabh.
Loch Mease na n-oileán gleoite is Coláiste Muire Thuar Mhic Éadaigh,
Tá scoláirí a fáil leánn ann a thugan leo an barr,
Scolaireachta chuile bhliain as, ábhar bróid do mhuinteoirí,
'S é taobh ar thaobh sa bpictiúir seo Loch Mease imeasc na Sliabh.
An Loichín aoibhinn álainn ta maorga íochtmhar cáirdiuil.
A thugann strainséiri is bádoirí ón mor roinn chuicí aniar,
Le iascaireacht is siamsa má thagann tu i mbliana,
Ní dheanfá choíche dearmad ar Loch Mease imeasc na sliabh.
Ta na caoirigh ar thaobh sléibhe ann, méileach uan ar an léana.
An chrotach casaoideach bagarthach is glaoigh an chircín fraoigh,
Ta an sionnach rua faoi altán is an giorria faoin tortóg ann,
Ag cuidiú leis an áilleacht sin ag Loch Mease imeasc na sliabh.
Ag dul thrú Thuar Mhic Éadaigh dhom sea thosaigh mé ag smaoineach,
Ar an té sheas fód le Dubhchrónaigh i mbliain naoi deág fiche a h-aon,
Fágaim slán is beannacht dóibh, flaitheas Dé go dtugtar dóibh.
Ar thit ar thaobh Loch Measca ata suite imeasc na sliabh,
An Brianach calma dána nar ghéill ariamh do námhaid,
A thit ar thaobh an tsléibhe ann an lá a tugadh an cath mhór,
Is an buachaill óg ó Fiannaí a thit ó dheas de chroigheann an aonaigh,
A Thuar Mhic Éadaigh tá tú stairiuíl is Loch Mease imeasc na sliabh.
Ashford íontach uaibhreach ata suite anseo linn cóngarach,
Is droichead nua na tsnámha faoina ngluaiseann an loch aniar,
Cá h-íonadh an tiarna Artúir titim fein i ngrá leis,
An Loichín aoibhinn álainn seo atá suite imeasc na sliabh.
Ta caint mhór ar Chill Áirne is Gleann Dá Loch le fána,
Radharcanna Chill Mantáin is an ceantar sin máguairt,
Ach sé tús agus críoch mo dhánsa mo rogha féin da bhfaíghinnse,
Ba é Loch Mease is Tuar Mhic Éadaigh é ata suite imeasc na sliabh.
LE TOMAS Ó DONNCHADHA,
TAMHNACH
